ŚCIEŻKA TRENINGU UMYSŁU ( umowa nr. IS-430-1-24/21)
W ramach projektu grantowego zawartego pomiędzy Województwem Małopolskim (pod który podlega Regionalny Ośrodek Pomocy Społecznej w Krakowie ) a Politechniką Krakowska (Katedrą A5 WAPK)
Model innowacji pod nazwą ”Ścieżka treningu umysłu” został przetestowany w ramach projektu Inkubator Dostępności, realizowanego przez Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Krakowie we współpracy z Fundacją Instytutu Rozwoju Regionalnego ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach IV Osi Priorytetowej Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój (Działanie 4.1: Innowacje społeczne), na zlecenie Ministerstwa Rozwoju. Projekt jest realizowany od 1 października 2019 r. do 30 września 2022 r. w całej Polsce.
Odbiorcami i użytkownikami nowych rozwiązań będą osoby z niepełnosprawnościami i osoby starsze. Zgodnie z założeniami innowacje finansowane i wspierane w ramach projektu powinny ułatwiać funkcjonowanie w przestrzeni publicznej i prywatnej, zwiększać dostęp do różnego typu usług lub być produktami czy metodami pracy, które ułatwią prowadzenie aktywnego życia.
Katedra Planowania Przestrzennego, Projektowania Urbanistycznego i Ruralistycznego Wydział Architektury Politechniki Krakowskiej
Opracowanie w zespole:
- dr inż. arch. Rafał Blazy Prof. PK
- dr hab. n-med. Aleksandra Klimkowicz ,Mrowiec (neurolog,geriatra)
- dr Inż. arch. Hanna Hrehorowicz Gaber Prof.PK
- mgr Ewa Cisło (socjoterapeuta)
- mgr inż. arch. Alicja Hrehorowicz – Nowak
- mgr Aneta Nowacka
„Ścieżka treningu umysłu” to składająca się z 12 stacji przestrzeń rehabilitacji umysłowej pozwalająca na stymulację takich funkcji poznawczych jak: pamięć, logika i myślenie problemowe, koncentracja, refleks i uwaga oraz analityka i procesy myślowe.
Każdej z wymienionych funkcji są poświęcone 4 stacje ścieżki, a każde z ćwiczeń jest opracowane w trzech stopniach trudności. Rozwiązanie to jest dedykowane osobom starszym o ograniczonej percepcji (głównie tym, u których pojawiają się pierwsze objawy chorób otępiennych) oraz osobom z niepełnosprawnością intelektualną. Zgodnie z założeniami twórców ma przyczynić się wsparciu rehabilitacji funkcji poznawczych u osób korzystających. W założeniu elementy te mogą być montowane zarówno w neutralnej przestrzeni zielonej parków, osiedli, na skwerach, wewnątrz osiedli, jak i na terenach szpitali, domów pomocy społecznej, ośrodków wsparcia dziennego, ośrodków szkolno-wychowawczych czy innych placówek wsparcia grup docelowych.
Na potrzeby ścieżki treningu umysłu zostały przygotowane rysunki teoretyczne z opisem rozwiązań.
Na ich podstawie powstały modele teoretyczne, aby w efekcie końcowym uzyskać zoptymalizowane projekty wykonawcze poszczególnych tablic manipulacyjnych.
„Ścieżka treningu umysłu” w wersji testowej składa się z 12 stacji, tworząc przestrzeń rehabilitacji umysłowej i pozwala na stymulację takich funkcji poznawczych jak: pamięć, logika i myślenie problemowe, koncentracja, refleks i uwaga oraz analityka i procesy myślowe. Każdej z wymienionych funkcji są poświęcone 4 stacje ścieżki, a każde z ćwiczeń jest opracowane w trzech stopniach trudności. Część tablic może być rozwiązywana na dwa sposoby – łatwiejszy i trudniejszy (stanowi to element dostosowania dla osób z niepełnosprawnościami w różnych obszarach funkcjonowania poznawczego). Komplet tablic stanowi pełny program przewidziany przez autorów, który ma wesprzeć funkcjonowanie poznawcze beneficjentów.
Wersja testowa została zrealizowana we współpracy z jednym ze śląskich Domów Pomocy Społecznej (Dom Pomocy Społecznej „Republika” w Chorzowie, przy ul. Michałowickiej 4) , a grupę testową stanowiła grupa pensjonariuszy tego ośrodka dobrana celowo, by sprawdzić funkcjonalność rozwiązania w obliczu różnych wyzwań zdrowotnych pensjonariuszy.( Podczas testowania osoby korzystające z tablic i ich opiekunowie wypełniali ankiety ,które dały odpowiedź jak odbierają funkcjonalność i atrakcyjność tablic raz czy rehabilitacja w przestrzeni parkowej jest efektywniejsza. Osoby badane miały stały dostęp do wszystkich tablic przez około 3 miesiące i w tym czasie zbierane były przez ankieterów informacje zwrotne dotyczące zainteresowania projektem, stopniem trudności zadań przygotowanych w programie, jak również ewentualnymi usprawnieniami o charakterze technicznym. Ze względu na stopień i rodzaj niepełnosprawności osobom badanym towarzyszyli opiekunowie/terapeuci, którzy jednocześnie również stanowili grupę ankietowaną. Pozwoliło to na dokonanie podwójnych obserwacji – z punktu widzenia użytkownika, ale również z punktu widzenia opiekuna, co może dało cenne wskazówki do korygowania i ulepszania wersji testowej rozwiązania.
Dla wszystkich 12 tablic powstały rysunki wykonawcze i są one umieszczone na stronie projektu ROPS Kraków.
Poniższe zdjęcia pokazują etap realizacji (użytkowania) ścieżki treningu umysłu:
W celu poznania, czy następuje korelacja pomiędzy przyrostem uczenia się a położeniem tablic na terenie parku, położenie to zostało zmienione w czasie testowania sześciokrotnie i poddane obserwacji asystentów testowania
Z uwagi na istniejący stary drzewostan oraz konieczność dostosowania ścieżki do już istniejącego układu przestrzennego, wystąpiło ograniczenie możliwości lokalizacji tablic do 6 położeń. W ocenie użytkowników najkorzystniejsza ocenę (badano w wywiadzie ustnym wygodę użytkowania) otrzymał układ nr 2 polegający na łamanym układzie przestrzennym tablic. Użytkownicy podnosili jako największą atrakcję element zaskoczenia, niespodzianki co będzie w następnym zadaniu oraz dobre doświetlenie (ewentualny światłocień pośredni) i położenie centralne w parku z dala od parkingu i ulicy. Niżej oceniony został 5 układ łamany z grupowaniem zadań wg funkcji poznawczych, gdyż pogrupowanie tablic spowodowało nadmierne zagęszczenie użytkowników i uniemożliwiało spokojną koncentrację, a ponadto następował element rywalizacji pomiędzy trzema użytkownikami pracującymi z tablicą obok siebie. Niżej w kolejności ocenione zostały układy nr 1, gdzie łamana jest pod drzewami i blisko ogrodzenia oraz 4 prosta, która umożliwia cały wgląd w ilość zadań i powoduje stres z powodu ich ilości. Najmniej przyjaznym układem dla tej funkcji okazał się być układ nr 6 kołowy.
Opracowane schematy, warianty projektowe tablic projekty wyposażenia graficznego tablic oraz wszystkie materiały merytoryczne zostały przekazane Grantodawcy . Wykonane tablice zostały podarowane Domowi Pomocy Społecznej w Chorzowie.